EMPAT ISU YANG BERKAITAN DENGAN PENILAIAN
1.0 PENGENALAN
Malaysia merupakan sebuah negara yang
sedang giat membangun ke arah mencapai Wawasan 2020. Pelbagai usaha telah
dijalankan bagi memperbaiki, mengekalkan dan meningkatkan kemajuan seiring
dengan perkembangan dunia pada masa kini terutama dalam sistem pendidikan
negara. Pendidikan berperanan dalam membangunkan modal insan yang mempunyai
jati diri, berketrampilan, berkeperibadian mulia, berpengetahuan dan
berkemahiran tinggi. Modal insan yang ingin dilahirkan ini juga berupaya untuk
berfikir secara kreatif dan kristis, berkemahiran menyelesaikan masalah dan
mempunyai ketahanan serta kebolehan untuk berhadapan dengan cabaran dunia
global yang sering berubah-ubah mengikut peredaran zaman.
Dalam Falsafah Pendidikan Negara, banyak
penekanan dalam perkembangan secara menyeluruh, seimbang, dan bersepadu bagi
membentuk modal insan yang baik dari segi jasmani, emosi, rohani dan intelek.
Oleh itu, sebagai pendidik haruslah sentiasa bersedia dalam pelbagai perkara
untuk memastikan matlamat pendidikan ini berjaya. Pengujian,penilaian dan
pentaksiran adalah di antara beberapa konsep yang penting dalam dunia
pendidikan. Secara khususnya, ketiga-tiga istilah tersebut membawa maksud dan
tujuan yang berbeza. Walaubagaimanapun, ketiga-tiga perkara ini membantu untuk
mencapai matlamat yang sama. Sistem Penilaian Prestasi pelajar sentiasa menjadi
tumpuan ahli akademik dan pengamalnya.
Perkara utama yang sering dibahas ialah
bagaimana penilaian dapat dilaksanakan dengan berkesan. Kepentingan penilaian
dalam proses pengajaran dan pembelajaran adalah ketara dan sangat penting. Para
pelajar sering mengalami trauma bila berhadapan dengan ujian. Apatah tidaknya,
kejayaan mahupun kegagalan mereka bertitik-tolak daripada ujian yang menilai
mereka sebagai orang yang pandai atau lemah. Begitu juga guru, mereka selalunya
resah apabila menerima keputusan ujian pelajarnya. Kejayaan dan kegagalan
mereka mengajar terletak pada keputusan pencapaian pelajarnya. Tinggi peratus
yang lulus bermakna berjayalah seseorang guru itu mengajar pelajarnya. Sebaliknya,
rendah peratus lulus, seseorang guru itu perlu bertindak membaiki cara
pengajarannya.
Umumnya, penilaian dilakukan atas dua
objektif utama iaitu untuk membantu pembelajaran dan untuk memperbaiki
pengajaran. Walaupun penilaian adalah penting bagi menentukan keberkesanan
suatu proses pengajaran dan pembelajaran seperti yang disebutkan, ia juga akan
bertukar menjadi sesuatu yang negatif jika kaedah perlaksanaannya tidak tepat.
Kajian akademik menunjukkan sistem ini telah menjadi tidak berkesan bukan
disebabkan oleh sistem itu tetapi pelaksanaannya.Terdapat beberapa isu yang
sering diutarakan mengenai sistem penilaian berkaitan dengan prestasi
murid-murid di sekolah. Antaranya adalah bias dalam penilaian,
2.0 ISU-ISU YANG BERKAITAN DENGAN
PENILAIAN
2.1. ISU BIAS DALAM PENILAIAN
Isu yang pertama ialah bias dalam
penilaian. Terdapat beberapa perspektif yang menjelaskan tentang definisi bias
dalam penilaian. Menurut Hambleton, Ronald dan Janne(1995), bias adalah
kewujudan kriteria-kriteria tertentu dalam memberi kesan yang berbeza terhadap
pencapaian individu dengan kebolehan yang sama dari kumpulan, etnik, jantina
,budaya dan agama yang berbeza. Jika sesuatu item itu berfungsi berbeza kepada
sesuatu kumpulan dengan yang lain, ia secara terangan adalah bias (Dorans dan
Holland, 1993).Definisi bias menurut The American Heritage Dictionary pula
adalah sebagai kecenderungan atau kecondongan yang menghalang penilaian yang
adil. Berdasarkan ketiga-tiga perspektif tersebut, dapatlah disimpulkan bahawa
bias dalam penilaian adalah ketidakadilan yang wujud dalam sesuatu penilaian.
Terdapat empat aspek yang dapat menjelaskan kewujudan bias dalam penilaian
iaituitem soalan ujian, penilaian melalui pemerhatian, penilaian secara lisan
dan penilaian melalui penulisan.
i. Bias Dalam Item Soalan Ujian
Aspek yang pertama ialah bias dalam item
soalan ujian. Zaubedah (2007) dalam kajiannya yang bertajuk mengesan dif dalam
item peperiksaan mata pelajaran perdagangan Sijil Pelajaran Malaysia (SPM)
sukatan pelajaran tingkatan empat menyatakan bahawa, sesuatu item itu bias
apabila seseorang individu yang sama tahap kebolehan,daripada kumpulan yang
berbeza tidak mempunyai kebarangkalian yang sama untukmenjawab item tersebut
dengan betul. Terdapat beberapa kajian yang telah dilakukan bagi mengesan
item-item ujian yang bias atau tidak memihak kepada responden mengikut jantina,
lokasi sekolah, agama, bangsa dan linguistik. Jantina dan lokasi sekolah
merupakan dua faktor yang sering dikaitkan dengan kewujudan bias dalam item
soalan. Item soalan akan menjadi bias mengikut jantina apabila item soalan yang
dibina cenderung kepada satu jantina sahaja.
Menurut Black (1998), pengujian yang
menggunakan soalan yang berkaitan dengan permainan mekanikal lebih cenderung
kepada pelajar lelaki manakala set yang menggunakan contoh dan situasi daripada
anak patung atau kerja-kerja dapur lebih cenderung kepada pelajar perempuan.
Beliau juga menyatakan bahawa pelajar perempuan secara umumnya tidak begitu
pandai dalam soalan objektif berbanding soalan esei kerana mereka tidak suka
meneka (guessing) apabila tidak boleh menjawab seperti yang dilakukan oleh
pelajar lelaki.
Kajian TIMSS-R (1998) pula menyatakan
item-item matematik yang berbentuk ayat panjang memerlukan calon membaca dan
memahami maksud lebih memihak kepada pelajar perempuan. Manakala item-item yang
memerlukan keupayaan ‘visualization’ lebih kepada pelajar lelaki. Pelajar
lelaki dan perempuan mempunyai kekuatan dan kelemahan masing-masing dalam
sesuatu subjek. Oleh itu, guru haruslah mengambil beberapa tindakan bagi
mengelakkan bias berlaku dalam pembinaan item soalan ujian. Antaranya ialah
guru haruslah mengimbangi bilangan topik dalam kertas soalan, seimbangkan
bentuk soalan iaitu terdapat soalan objektif dan soalan subjektif dan seimbangkan
corak soalan iaitu mengambil kira tentang sterotaip jantina pelajar dan tidak
mendatangkan bias.
ii. Bias Dalam Penilaian Melalui
Pemerhatian
Aspek yang kedua ialah bias dalam
penilaian melalui pemerhatian. Penilaian melalui pemerhatian adalah satu proses
untuk menentukan apa yang pelajar tahu, bagaimana hendak melakukan sesuatu
tugasan atau operasi dalam masa sebenar. Tujuan penilaian ini adalah untuk
membekalkan data yang bersifat objektif tentang kualiti pencapaian pelajar,
termasuk proses dan prosedur dalam menyiapkan tugasan dan cabaran yang dihadapi
sepanjang proses tersebut. Ianya merupakan satu alat penaksiran yang sesuai
untuk mentaksir aspek afektif dan psikomotor pelajar.
Pemerhatian hasil kerja, tingkah laku,
komunikasi dan interaksi pelajar adalah antara perkara yang sering dinilai oleh
guru melalui mata kasar. Namun begitu, persepsi guru terhadap pelajar
menyebabkan bias berlaku dalam penilaian melalui pemerhatian. Persepsi guru
akan mempengaruhi cara penilaian atau pemarkahan dan mata kasar guru hanyalah
pandangan luaran sahaja yang tidak dapat membuktikan atau menyatakan keadaan
sebenar pelajar. Penilaian yang di buat hanya dengan mata kasar menyukarkan
guru untuk menilai tahap kefahaman sebenar pelajar.
iii. Bias Dalam Penilaian Melalui Penulisan
Di samping itu, persepsi guru terhadap
pelajar juga menimbulkan bias dalam penilaian melalui penulisan. Penilaian
melalui penulisan adalah satu proses yang melibatkan aktiviti menyemak tugasan
bertulis. Perkara yang dapat di nilai secara penulisan bergantung kepada
tugasan yang diberi, tetapi secara umumnya terdapat beberapa perkara yang dapat
di nilai seperti kronologi penulisan, kreativiti penulisan, susunan ayat atau
penggunaan bahasa, kaedah atau formula yang digunakan serta kekemasan. Penilaian
ini dianggap sebagai satu medium yang boleh dipercayai dalam menilai pelajar
kerana mempunyai hasil atau produk yang dapat di lihat oleh guru. Namun begitu,
pemarkahan penulisan adalah bergantung kepada kebolehpercayaan seseorang guru
untuk menilai secara adil ataupun tidak. Oleh itu, guru tidak seharusnya
mengamalkan sikap bias kerana ianya dianggap tidak professional dan perlu
mengambil inisiatif untuk mengatasinya jika bersikap bias dalam penilaian.
iv. Bias Dalam Penilaian Secara Lisan
Selain itu, aspek yang seterusnya ialah
bias dalam penilaian secara lisan. Penilaian secara lisan adalah satu proses
untuk mengumpul maklumat semasa interaksi dalam pengajaran dan pembelajaran
(P&P). Ianya bertujuan untuk mengetahui pemahaman dan penguasaan pelajar secara
serta merta. Perkara yang dapat dinilai secara lisan ialah kefahaman konsep,
kecekapan mendengar, keyakinan, tahap pemikiran, pengetahuan fakta, kecekapan
mengcongak dan penggunaan bahasa yang tepat. Kebiasaannya guru menganggap
pelajar yang mengalami kesukaran dalam berbahasa tidak mencapai tahap pemahaman
yang baik dalam sesuatu konsep walhal ianya berpunca daripada kelemahan pelajar
dalam berbahasa dan tidak mempengaruhi pemahaman pelajar. Malah pelajar juga
gagal berkomunikasi dengan baik dalam penilaian lisan kerana ketakutan mereka
terhadap guru seterusnya mengakibatkan pelajar kurang berani menyuarakan
pendapat mereka.
Terdapat beberapa cadangan yang dapat guru
laksanakan bagi mengurangkan bias dalam penilaian iaitu:
a) guru perlu bijak dan teliti dalam
memilih item soalan ujian
b) gunakan borang penilaian yang standard
c) buat penilaian berulang kali
d) kurangkan sifat bias dalam diri.
2.2 ISU PENTAKSIRAN BERASASKAN SEKOLAH
(PBS)
Isu yang kedua ialah pentaksiran berasakan
sekolah (PBS). PBS merupakan satu bentuk pentaksiran yang bersifat holistic
iaitu menilai aspek kognitif (intelek), afektif (emosi dan rohani) dan
psikomotor (jasmani) selaras dengan Falsafah Pendidikan Kebangsaan dan
Kurikulum Standard Sekolah Rendah (KSSR). PBS akan mentaksir bidang akademik
dan bukan akademik. Selain itu, PBS akan dikendalikan oleh pihak sekolah dan
pentaksiran dilaksanakan oleh guru-guru mata pelajaran secara berterusan dalam
P&P mengikut prosedur yang ditetapkan oleh Lembaga Peperiksaan. Antara komponen
PBS adalah pentaksiran sekolah, pentaksiran pusat, pentaksiran aktiviti
jasmani, sukan dan kokurikulum dan pentaksiran psikometrik. PBS terbahagi
kepada dua bentuk format pentaksiran iaitu kerja kursus (PEKA) dan pentaksiran
lisan berasakan sekolah (PLBS).
Menurut Kementerian Pelajaran Malaysia
(KPM), PBS bukanlah sesuatu yang baru keran pentaksiran inilah yang selama ini
dilaksanakan oleh guru di sekolah (kerja rumah, projek, kuiz, soal-jawab dan
lain-lain). PBS yang terbaru ini adalah lebih holistik dan memberi penekanan
kepada kesemua aspek JERI iaitu jasmani, emosi, rohani dan intelek berbanding
kepada pentaksiran sedia ada yang lebih memberi penumpuan kepada pencapaian
akademik melalui peperiksaan. PBS akan mentaksir proses dan produk secara
formatif dan sumatif iaitu mengamalkan konsep assessment for learning dan
assessment of learning manakala fokus utama pentaksiran sedia ada lebih kepada
pencapaian akademik murid di akhir pembelajaran yang merupakan assessment of
learning, PBS yang dicadangkan ini merupakan penambahbaikan kepada PBS yang
telah sedia dilaksana dengan memperkenalkan pentaksiran merujuk standard dan
aplikasi Sistem Pengurusan PBS (SPPBS) untuk membantu guru merekod pencapaian
murid secara berterusan.
Walaupun PBS merupakan salah satu langkah
untuk menambahbaik sistem penaksiran supaya bersifat lebih adil, tetapi
terdapat juga isu yang timbul mengenai pelaksanaan PBS. Terdapat dua isu dalam
pelaksanaan PBS iaitu kepimpinan guru besar atau pengetua dan guru akademik.
Guru besar atau pengetua merupakan ketua dalam pelaksanaan PBS di sekolah yang
bertanggungawab untuk memastikan PBS dilaksanakan mengikut prosedur pelaksanaan
PBS dan mempunyai pengetahuan yang luas dalam bidang pentaksiran.
Walaubagaimanapun, terdapat juga segelintir guru besar atau pengetua yang
kurang faham mengenai prosedur pelaksanaan. Selain itu, ada juga segelintir
guru besar yang kurang mengetahui ilmu dalam bidang pentaksiran termasuklah
prinsip asas dalam pentaksiran pendidikan, pengendalian, penentuan standard dan
penggunaan hasil pentaksiran.
Isu yang seterusnya ialah guru akademik.
Guru Akademik merupakan individu yang penting dalam menjalankan PBS keran
merekalah yang akan menjalankan atau mengendalikan PBS. Terdapat empat pula isu
yang timbul mengenai guru akademik sebagai pelaksana PBS iaitu guru kurang
pemahaman tentang pelaksanaan dan konsep PBS, guru mengajar tidak mengikut
opsyen yang sebenar, guru tidak terlatih dan persepsi guru terhadapa PBS.
Guru yang kurang pemahaman tentang
pelaksanaan dan konsep PBS akan menyukarkan merka untuk merancang strategi bagi
menjalankan PBS. Selain itu, isu guru pelaksana PBS mengajar tidak mengikut
opsyen sebenar dan guru tidak terlatih merupakan isu yang sering dipersoalkan
kerana kompetensi guru sebagai pembimbing dan pemudahcara dalam melaksanakan
pentaksiran di dalam bilik darjah yang kurang professional. Hal ini demikian
kerana mereka kurang mahir dalam subjek yang bukan opsyen dan keadaan ini akan
menghasilkan penaksiran yang tidak berkualiti.
Seterusnya adalah isu persepsi guru
terhadap PBS. Terdapat segelintir guru yang menganggap PBS sebagai beban kepada
mereka. Persepsi guru ini disokong oleh Gan (2000) yang menyatakan bahawa
kebanyakan guru merasakan perubahan pendidikan telah meningkatkan beban kerja
mereka. Guru juga perlu mentaksir dan mengajar dalam masa yang sama. Tan (2010)
juga menyatakan perkara yang sama bahawa PBS menambah beban tugas guru di
sekolah yang memang telah dibebani dengan tugas-tugas pentadbiran dan
kokurikulum. Ini menyebabkan guru melaksanakan pentaksiran sebagai satu produk
dan bukan sebagai satu proses.
2.3 ISU PENILAIAN MENENGAH RENDAH (PMR)
DIGANTI KEPADA PENTAKSIRAN TINGKATAN (PT3)
Kajian secara ‘online’ yang dijalankan
oleh KPM untuk melihat persetujuan guru dalam pelaksanaan PBS mendapati hampir
75 peratus guru setuju ia dihapuskan. Oleh itu, pada 11 Februari 2014, PBS
diberhentikan seketika bagi penilaian semula. Namun begitu, pada 1 April 2014,
KPM menjalankan semula PBS dengan mengumumkan tiga penambahbaikan pada PBS
iaitu dokumen standard prestasi ditukar kepada Panduan Perkembangan
Pembelajaran Murid (PPPM), SPPBS adalah secara ‘offline’ dan Penilaian Menengah
Rendah (PMR) digantikan dengan Pentaksiran Tingkatan 3 (PT3). Malah melalui
penambahbaikan ini guru tidak lagi perlu menyediakan Fail Perkembangan Murid
(FPM) dan melengkapkan Rekod Transit yang tidak jelas sehingga mengganggu tugas
mengajar dan perekodan perkembangan pembelajaran murid boleh dilakukan mengikut
kesesuaian masa guru selepas ini.
Kemerosotan pencapaian pelajar dalam
Trends in International Mathematics and Science Study (TIMSS) dan Programme for
International Student Assesment (PISA) telah menyebabkan PMR digantikan dengan
PT3. PT3 merupakan pentaksiran sumatif yang setara di tingkatan tiga bagi
menilai pencapaian akademik murid. Ini bermakna PT3 mentaksir aspek
pengetahuan, kemahiran dan nilai secara menyeluruh di peringkat menengah rendah
(KPM, 2014).
PT3 diwujudkan adalah bagi menggalakkan
pelajar berfikir secara kreatif dan proaktif. Soalan PMR banyak menumpukan
peperiksaan apabila pelajar hanya memilih jawapan yang betul atau tidak betul
dengan pilihan yang diberikan. Sementara soalan PT3 dapat menggalakkan pelajar
untuk berfikir secara kreatif dan kritis. Hal ini dapat menilai tahap kebolehan
pemikiran para pelajar. Namun begitu, pelaksanaaan PT3 juga dianggap
terburu-buru oleh guru mahupun ibu bapa kerana ianya diperkenalkan pada bulan
April 2014 dan terus dilaksanakan pengujiaannya pada bulan Oktober 2014.
2.4 ISU PENILAIAN BERASASKAN PEPERIKSAAN
Guru-guru diarahkan memberikan latihan
yang sebanyak yang mungkin kepada pelajar kerana sistem pendidikan kita
berorientasikan peperiksaan. Buku latihan pelajar-pelajar akan dipantau dari
masa ke semasa oleh pihak pentadbir sekolah bagi memastikan guru menjalankan
arahan yang diberikan. Penekanan ini menyebabkan guru tidak berminat
menggunakan perisian di dalam pengajaran dan pembelajaran.
Penekanan yang berlebihan kepada
peperiksaan menyebabkan guru-guru mengabaikan aspek lain seperti pengajaran
menggunakan ICT. Peperiksaan ini dianggap perkara yang sangat penting sama ada
oleh guru, pelajar dan ibubapa. Media massa turut memainkan peranan dengan
menghebahkan pencapaian pelajar dan sekolah. Ini menyebabkan timbulnya budaya
atau fenomena guru mengajar hanya menfokuskan kepada isi kanduagan dan
kemahiran yang akan dinilai di dalam peperiksaan. Pelajar pula akan diajar
untuk mengingati model jawapan dan pengiraan dengan menggunakan rumus sehingga
guru akan memberikan latihan berterusan dan mengabaikan kaedah pengajaran.
Kebiasaannya, guru matematik hanya dapat
menilai prestasi pelajar melalui pencapaian ujian, tetapi menilai pemikiran
matematik pelajar masih dipersoalkan. Budaya "ajar untuk ujian" dalam
pengajaran dan pembelajaran matematik telah menjadi satu bentuk penilaian yang
biasa digunakan oleh guru matematik. Walaupun pentaksiran berasaskan sekolah
(PBS) telah dibina dengan baik oleh Kementerian Pendidikan Malaysia bagi
penilaian yang lebih holistik, tetapi penyelidik mendedahkan bahawa guru masih
belum berupaya melaksanakannya dengan baik. Dengan itu, penyelidik mencadangkan
satu kerangka yang dikenali sebagai Mathematical Thinking Assessment (MaTA)
untuk menilai pemikiran matematik pelajar.Terdapat empat aspek yang amat sesuai
digunakan dalam menilai pemikiran matematik pelajar iaitu penilaian prestasi,
skala pengukuran metakognitif, skala pengukuran pelupusan matematik dan
Pemarkahan Rubric Pemikiran Matematik.
Selain itu, juga fenomena ini juga
menyebabkan pelajar hanya belajar untuk lulus dalam peperiksaan dan mendapat
keputusan yang cemerlang sahaja. Hal ini pelajar susah menggunakan apa yang
dipelajari di sekolah untuk digunakan dalam kehidupan harian mereka mahupun di
alam pekerjaan mereka. Bagi mereka hanya mendapat keputusan yang cemerlang
sudah boleh menentukan arah masa depan mereka. Bagi guru-guru- pula, mereka
hanya menekan soalan yang akan keluar dalam peperiksaan sahaja dan menyebabkan
para pelajar sudah menjangka soalan yang bakal akan keluar pada peperiksaan
nanti. Tambahan pula guru-guru lebih suka membina soalan berbentuk objektif
aneka pilihan untuk diberikan kepada pelajar dan sesetengah akan suka dengan
soalan berbentuk sebegini kerana mereka hanya tanda sahaja jawapan yang telah
diberikan oeleh guru tanpa menggunakan ayat atau kefahaman mereka sendiri dalam
membina ayat untuk jawapan mereka.
3.0 KESIMPULAN
Justeru itu, bagi melaksanakan bentuk
penilaian secara berterusan ini, guru-guru harus mempunyai pengetahuan yang
cukup berkaitan dengan penilaian kerana dengan pengetahuan dan pengetahuan yang
mencukupi maka guru-guru akan dapat melaksanakan tujuan penilaian ini dengan
sewajarnya. Selain itu, guru-guru harus melaksanakan tangungjawab yang diamanah
dengan jujur dalam penilaian yang melibatkan pelajar apabila sesuatu keputusan
yang dibuat ke atas masa depan dan pendidikan mereka. Oleh yang sedemikian,
berbagai-bagai jenis alat pengukuran perlu digunakan untuk tujuan mengukur dan
membuat penilaian. Guru-guru harus mengamalkan penggunaan berbagai alat
pengukuran ini untuk memastikan maklumat diperolehi dapat menggambarkan
kebolehan pelajar dengan lebih menyeluruh.
RUJUKAN
Arsaythamby Veloo (2006). Bias Ujian Aneka
Pilihan Matematik KBSM Berdasarkan Perbezaan Individu Dan Orientasi
Pembelajaran Matematik. Tesis Doktor Falsafah (Ph.D.), Sintok : Universiti
Utara Malaysia.
Daliyani (2011). Pelaksanaan Pembelajaran
Berasaskan Masalah (PBM) Dalam Matematik Di Peringkat Sekolah Menengah. Tesis
Sarjana Muda, Johor : Universiti Teknologi Malaysia.
Noraini Idris (2005). Pedagogi Dalam
Pendidikan Matematik. Kuala Lumpur : Penerbit Utusan Publications &
Distributors Sdn Bhd.
Zaubedah (2007). Mengesan Dif Dalam Item
Peperiksaan Mata Pelajaran Perdagangan Sijil Pelajaran Malaysia (SPM) Sukatan
Pelajaran Tingkatan Empat. Tesis Sarjana, Universiti Sains Malaysia.
No comments:
Post a Comment